door Albert Kort

In de jaren vijftig maakten veel mensen zich zorgen over de toekomst van het land. De schaarste aan goederen, de nijpende woningnood, de strijd in Nederlands-Indië en de Koude Oorlog: dit alles zorgde voor de nodige kopzorgen.

Het was dan ook geen wonder dat een groot deel van de bevolking dacht aan een nieuw leven in het buitenland. Emigratie bood de hoop op een betere toekomst, vooral voor degenen met een groot gezin, werklozen en boeren die weinig perspectief zagen in het overvolle Nederland. In de jaren vijftig en zestig vertrokken maar liefst zo’n half miljoen Nederlanders naar landen als Canada, Amerika en Australië.

Eenmaal aangekomen in het nieuwe moederland bleek het leven vaak tegen te vallen. De snelle rijkdom en de banen lagen niet voor het oprapen. Als ze al het geluk hadden een baan en woonruimte te vinden, was het hard werken om het hoofd boven water te houden. Sommige mensen, zo werd me duidelijk uit een verhaal van mijn tante die rond 1960 met haar man naar Kalamazoo in Michigan was vertrokken, hadden zelfs twee banen nodig om aan voldoende geld te komen. Haar man had op Zuid-Beveland een zwaar leven als landarbeider achter de rug en had zijn hoop gevestigd op Amerika. Dat viel echter bar tegen. Hij moest zes dagen in de week in een fabriek werken, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.

Ook de integratie bleek lastig. Amerikanen, Canadezen en Australiërs waren bang dat de nieuwkomers hun banen inpikten.

Mijn tante bleef in Amerika. Dat gold echter lang niet voor alle emigranten. Ik herinner me een jongen van de lagere school die met zijn ouders na de Tweede Wereldoorlog naar Australië was geëmigreerd, maar al spoedig was teruggekeerd. Over de reden liet hij zich echter niet uit. Ook zijn vader en moeder wilden er niet over spreken. Was het omdat ze bang waren als ‘losers’ te worden gezien?

Dit laatste gold zeker niet voor alle terugkomers. De 72-jarige Dirk Kloosterman uit ’s-Heer Hendrikskinderen bijvoorbeeld vertelde enthousiaste verhalen over Amerika, het land waar hij jaren had vertoefd. ,,Bijna iedereen daar”, vertelde hij aan een journalist van het Zeeuwsch Dagblad, ,,beschikte over een auto en de winkels lagen volgeladen met artikelen waarvan je in Nederland alleen maar kon dromen.” Het luxe leventje daar kon hem echter niet bekoren en daarom besloot hij terug te gaan naar zijn vertrouwde dorp, waar hij in zijn ‘kleine lage woning zijn oude plekje’ weer opzocht.

foto boven: 1948: Kapitein G. Visser van de Kota Inten wijst een Zeeuwse familie de vaarroute naar hun nieuwe land Canada. De familie behoorde tot de eerste groep van 700 emigranten die vertrokken. | foto Zeeuwse Beeldbank, recordnummer 111266

1958: In de buitenhaven van Vlissingen ligt het passagiersschip ms Willem Ruys. Het schip nam 120 emigranten aan boord voor Canada, onderwie 100 vluchtelingen uit kampen in Duitsland en Oostenrijk. Voor de laatste groep werd de reis verzorgd door de Intergovernemental Commission European Migration. De Willem Ruys was voor dit doel gecharterd door de Europa-Canada-lijn, een Duitse maatschappij waarvan de grootste aandeelhouders de Holland-Amerika-Lijn en de Rotterdamse Lloyd waren. | foto Zeeuwse Beeldbank / W. de Bruine