THEMAKRANT VERZAMELEN (editie 10, september 2021)

door Peter Blom

Kinderen die om suikerzakjes bedelden, een minister, in 1958 op werkbezoek in Wolphaartsdijk, die netjes zo’n zakje gladstreek en in haar tasje stopte en een Middelburgs damesmodezaak die een gratis suikerzakje bij een paar nylonkousen gaf. Zeeland beleefde aan het eind van de jaren vijftig het hoogtepunt van glycophilie. Dat wil zeggen: het sparen van suikerzakjes.

De koffie is fijn…

Ook in Zeeland was het in de loop van de jaren vijftig gebruik dat in stationsrestauraties, op veerschepen, koffiehuizen en in bedrijfskantines geen suikerpot op tafel stond. Suiker kreeg men in een papieren zakje, vaak bedrukt met een tekst en een afbeelding. De uitbater kon zich uitleven in slagzinnen zoals ‘De koffie is fijn …. Bij tante Lijn’ (strandtent de Zilvermeeuw in Vrouwenpolder), ‘Zij die het weten gaan bij Jaap drinken en eten’ (Café De Vriendschap, Middelburg) of ‘Hotel Café Restaurant “De Schuur”, Gezellig, goed en niet duur’ (Varkensmarkt, Middelburg).

Zeeuwse suikerzak

De meeste zakjes werden gemaakt door de Rotterdamse suikerfabriek Van Oordt. Een bedrijf dat zijn wortels heeft in Zeeland. De grondlegger Hendrik van Oordt (1710-1805) is afstammeling van gegoede Middelburgse kooplieden. Zijn bedrijf bewerkt rietsuiker die geïmporteerd wordt door de VOC.

Andere suikerfabrikanten bleven niet achter en vele tienduizenden verschillende zakjes werden gemaakt. Het verzamelen van suikerzakjes werd een rage. In de jaren vijftig en zestig waren er in Nederland vele duizenden verzamelaars. Er werden ruilbeurzen georganiseerd en er ontstond een levendige ruilhandel. Anno 2021 bestaat er nog een ‘Club van Suikerzakjesverzamelaars in Nederland’ met leden die verzamelingen hebben met 50.000 tot 200.000 suikerzakjes. Juist in deze coronatijd is er een hernieuwde interesse in het verzamelen van de suikerzak. Hun website werd vorig jaar vaker bekeken dan ooit. Soms komt een verzameling in een archief terecht. Het Zeeuws Archief kreeg enkele jaren geleden een verzameling Zeeuwse suikerzakken die netjes werden beschreven en gedigitaliseerd.

Sweet memories

Bij het zien van zo’n zakje voel je weer het korrelige papieren omhulsel en weet je nog hoe je het afscheurde. Soms met je tanden als je handen tekort kwam. En met een beetje gevoel voor romantiek zit je weer achter de koffie op de boot van Vlissingen naar Breskens of van Hansweert naar Perkpolder. Of, nog langer geleden, stap je op de ‘Koningin Emma’ die tussen Zierikzee en Katseveer voer.

Zo is ieder suikerzakje een zoete herinnering aan de salon van een PSD-boot, dat ene café waar je iedere dag de krant las, het iets te chique restaurant waar je koffie bestelde omdat je nodig naar de wc moest of die strandtent van vele zomers geleden.