THEMAKRANT SPELEN (editie 13, JUNI 2022)

door Peter de Jonge

In de categorie ‘zinloze spelletjes’ kende Vlissingen in de jaren zestig van de vorige eeuw een bijzondere traditie. Het stempelen van ‘blikken’. Blik was de bijnaam voor zeevaartscholieren, die in Vlissingen de Hogere Zeevaartschool volgden. Waar de naam vanaf stamt is niet voor honderd procent zeker.

Vivian Fonteyne noemt een ontgroeningsritueel als oorsprong. Nieuwe studenten moesten met een sliert aan elkaar gebonden blikken rond hun enkels door de stad lopen. Maar de meeste bronnen zeggen dat het te maken heeft met het embleem op de pet dat gemaakt leek te zijn van blik.

In de winter waren de petten zwart, maar van Koninginnedag (30 april) tot 1 september droegen de blikken een witte petovertrek. Dat was ongeveer het moment dat het Vlissingse spel begon, want kennelijk kon het alleen als de petten wit waren. Er was geen officieel startsein, vergelijkbaar met de knikkertijd waarvan ook geen mens kon vertellen wanneer die begon en eindigde, tot je ineens overal in de wijk kinderen op hun knieën glazen knikkers en bolleketten in de richting van een putje in de grond zag mikken.

Attributen

Voor het stempelen van blikken had je geen attributen nodig. Het spel bestond er uit dat kinderen bij het passeren van een zeevaartscholier met witte pet hun rechter duim met hun tong bevochtigden, die daarna krachtig in de palm van de linkerhand drukten om er tot slot met de gebalde vuist een klap op te geven. Stempelen dus. Je hield bij hoeveel je er op een dag verzamelde.

Sommigen telden ook de petten van loodsen en marinemannen, omdat je op afstand nu eenmaal niet altijd met zekerheid kon zeggen of iemand ook echt een blik was. Dat leidde wel regelmatig tot discussies, evenals de score. Want een jury bestond net zo min als een betrouwbaar registratiesysteem. Dat zat in de hoofden van de kinderen. Beeldend kunstenaar Ko de Jonge schreef in het tijdschrift De Wete in 2016 dat bepalend was wie de blik als eerste zag en ook de snelheid waarmee je stempelde. Wie het eerste was mocht de stempel tellen.

Stand bijhouden

Of er een record bestond is onbekend. ,,De stand bijhouden, daar dachten wij niet aan’’, laat Els Ravestein-Bodbijl weten. ,,Je raakte altijd weer de tel kwijt’’, herinnert Janny Broersma zich en Mary Beije onthult: ,,Heel veel gestempeld… En blikken versierd om naar het Kerstbal te gaan.’’ Tenslotte Bep Segboer: ,,Heel wat afgestempeld samen met mijn twee zussen. Ook zwaaiden we vanuit onze woonkamer altijd als ze uit school kwamen. Mijn vader maakte toen een andere tafelindeling. Wij zaten voortaan met de rug naar het raam.’’

Foto: ‘Blikken’ van de Zeevaartschool in 1976 tijdens herdenking 300ste sterfdag van M.A. de Ruyter | Foto: J. Simonse, ZB Beeldbank Zeeland, recordnummer 131939