THEMAKRANT COMMUNICATIE (editie 23, januari 2025)

door Peter Verdurmen

Morse, wordt dat nog gebruikt joh? Zeker! Met het punt-streep-punt alfabet kom je tot in elke uithoek van de aardbol.

De Zeeuws-Vlaamse zendamateurs Adrie van Sorgen en Cor van Doeselaar kunnen er mee werken. De leek hoort enkel piepjes, zij letters. In morse wordt veel met afkortingen gewerkt, handig, anders zou je al snel, zelfs als geoefend telegrafist, de draad kwijtraken.

Met de komst van internet heb je met een paar muisklikken contact met de andere kant van de wereld. Zendamateurs vinden dat geen uitdaging. Ze weten, als internet plat gaat ben je nergens. Met een aggregaat kunnen zij blijven zenden en ontvangen.

Antenne

Je herkent ze al van ver, aan de hoge antenne in de tuin. Als je in het buitengebied woont – Adrie van Sorgen in het Oude Land, Cor van Doeselaar in Turkeye, vlakbij IJzendijke – hoef je niet bang te zijn voor storende bebouwing.

Adrie en Cor kennen elkaar van school in Terneuzen, waar ze voor elektricien leerden. Met de toen opgedane kennis is het maar een kleine stap naar de wereld van zendamateurs. Het is bij uitstek een hobby voor techneuten.

Wil je gaan zenden en ontvangen dan dien je aan een aantal eisen te voldoen. Je moet examen doen bij de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI), vertelt Cor. De examenvragen hebben niet enkel betrekking op je kennis van de internationale regels, ook moet je kaas hebben gegeten van het correcte gebruik van radiozendapparatuur.

Domein

Cor en Adrie zijn net als de meeste zendamateurs lid van de Vereniging voor Experimenteel Radio Onderzoek Nederland (VERON), opgericht in oktober 1945. Korte golf is hun domein. Adrie weet waarom: voor de lange golf heb je een flinke draadantenne, die kan kilometers lang zijn, plus een groot vermogen nodig. Voordeel: er kunnen enorme afstanden worden overbrugd. Cor: ,,In 1923 werd met behulp van een langegolfzender van Radio Kootwijk voor het eerst contact gelegd met voormalig Nederlandsch Indië.’’

De bekendste zendamateur in Zeeland is zonder twijfel Peter Hossfeld uit Zierikzee. Bij de Watersnoodramp in 1953 bouwde hij in de werkplaats van z’n baas een flessenzender (hij gebruikte een wijnfles als spoel). Met de noodzender wist de Zierikzeese elektricien contact te krijgen met de buitenwereld, waarmee levens werden gered.

Meeluisteren

De Zeeuws-Vlaamse zendamateurs onderhouden nauw contact. Iedere zondagmorgen spreken ze elkaar via de ether: de VERON-leden melden zich om klokslag 11.30 uur op de 145.00 Mhz voor een gezellige babbel. Wil je meeluisteren? Dat mag!

Gaat het deze zendamateurs om de techniek of de contacten met andere zend-enthousiastelingen van over de hele wereld? Het antwoord: de ruim honderd jaar oude radiotechniek vormt de bron van hun passie. Adrie: ,,Het is en blijft natuurlijk leuk om met totaal vreemden te communiceren. Gisteren sprak ik op de kortegolf nog een Roemeen. Ook met Amerikanen heb ik regelmatig contact. Het is en blijft bijzonder.’’

foto boven: Zeeuws-Vlaamse VERON-leden waren bij de herdenking van 80 jaar vrijheid in oktober met een stand aanwezig in de R.K. kerk in IJzendijke. Foto Peter Verdurmen

S.O.S. in morse: … – – -…

De scouting leerde in de jaren zestig de welpen en verkenners nog een belangrijke morsecode. Drie keer een kort signaal, dan drie keer een lang signaal, gevolgd door weer drie keer een kort signaal. Dat betekent Save Our Souls en dat kon je gebruiken als je in nood was.

Waarom we dat moesten weten snapte ik niet, want een apparaat om de signalen uit te zenden was er niet. Dat had de marconist aan boord van een schip wel en hij onderhield verbindingen met andere schepen en de vaste wal via deze morsetaal. Op 1 februari 1999 werd het beroep van marconist, ook wel radio-officier genoemd, officieel opgeheven. Het systeem verdween langzaam maar zeker door de komst van satellietverbindingen.