THEMAKRANT SPORT (editie 22, herfst 2024)

door Mieke van der Jagt

Zeeland heeft de Kustmarathon, het Nederlands kampioenschap Tegenwindfietsen en de meest bijzondere: de Scheldebekerwedstrijd.

In de jaren twintig van de vorige eeuw begonnen als een wedstrijdje van Zeeuwse zwemclubs wie als snelste van Breskens naar Vlissingen kon zwemmen. Let wel: over de Westerschelde, toen al en nu nog steeds, het gevaarlijkste vaarwater van Europa.

Goesenaar Piet Schop, 74 jaar en nog steeds een groot openwaterzwemmer, heeft er een lijvig boek over geschreven: Historie van de Scheldebekerwedstrijden 1930 – 1969. Jaren werk heeft hij erin gestoken. Omstandigheden, tijden, interviews met en portretten van winnaars en andere deelnemers, beschouwingen en heel veel foto’s. Het kan haast niet vollediger, al vindt Piet Schop zelf van wel. ,,Achteraf, toen het eenmaal gedrukt was, kwam ik toch nog dingen tegen die ik wel had willen opnemen.”

Roeibootje

Hij vertelt hoe individuele overtochten uitgroeiden tot een unieke wedstrijd, die vanaf 1930 een officiële status kreeg. ,,Op sommige foto’s kun je zien hoe het in zijn werk ging: iedere deelnemer een eigen roeibootje voor de veiligheid. Er moesten natuurlijk wel mensen uit het water worden gehaald: kramp, uitputting, te ver afdrijven door de stroming, het is geen peulenschil. De stroming kan heel sterk zijn en door de wind onvoorspelbaar. De bootjes kregen een nummer dat correspondeerde met de nummers op de badmutsen.”

Piet Schop legt uit dat je altijd twintig minuten voor hoog tij moet starten. Als het goed is brengt het tij je dan bij de sterkste stroom als de kentering begint: het kleine halfuurtje waarin het tij min of meer stilligt. Omdat je in het eerste stuk een eind oostwaarts wordt verzet, kun je vervolgens de ebstroom benutten om de boog westwaarts af te maken. ,,Je zwemt dus in een boog, al zijn er hele sterke zwemmers geweest die gewoon rechtuit zwommen.”

Wonder

Dat de wedstrijd, behalve tijdens de Duitse bezetting, haast elk jaar werd gezwommen zonder noemenswaardige ongelukken, mag een wonder heten. ,,Je moest telkens al die bootjes bij elkaar zien te scharrelen en het deelnemersveld werd groter. Iedereen deed mee: de reddingsbrigade, de marine, de Zeevaartschool, De Schelde en het loodswezen.’’

Door omstandigheden stierf de wedstrijd in de jaren zestig een stille dood. Maar net als het bloed gaat het water waar het niet gaan kan. Toen in 2014 Zeeuws-Vlaanderen 200 jaar bestond, werd de beker uit de kast gehaald, afgestoft en opnieuw gewonnen.

Omgekeerd

,,We zwemmen nu in omgekeerde richting, van Het Badstrand in Vlissingen naar Breskens. Dat vanwege de veiligheid”’ vertelt Piet Schop, ,,De Deurloo (een vaargeul, red.) is drukker bevaren dan de Wielingen en we moeten afspraken maken met de havens, Rijkswaterstaat en nog meer instanties. In plaats van ieder zijn eigen bootje, leggen we nu een cordon van scheepjes. De race in 2014 was een grandioos succes en er werd besloten het elke vijf jaar te herhalen maar het werd 2022.” Het deelnemersveld wordt tegenwoordig beperkt tot 125 deelnemers die pas kunnen meedoen als ze een podiumplaats in een van de kustzwemwedstrijden hebben gehaald. ,,Het is echt ‘safety first’ en dat is maar goed ook.’’

FOTO: Groepsfoto voor de start van de Scheldebekerwedstrijd in 1931. | Foto Vreeken, Breskens