THEMAKRANT FOTOGRAFIE (editie 15, DECEMBER 2022)

door Margreeth Ernens-Abrahamse

Mijn oom Aart van Toor (1904-1983), broer van mijn opa, kwam eind jaren vijftig in Terneuzen wonen, omdat hij als hoofdwaterbouwkundige bij Rijkswaterstaat projectmanager werd van de kanaalwerken en de nieuw te bouwen zeesluis.

Oom Aart in 1966.

In de jaren daarvoor had hij zich onder meer beziggehouden met de drooglegging van Walcheren (hij komt ook voor in het boek van A. den Doolaard: Het verjaagde water).

Voor mijn zus, broers en mij hoorde hij er elke zondag gewoon bij: samen naar de kerk, daarna een borreltje drinken met mijn vader en altijd blijven eten natuurlijk. Gezellig.

Oom Aart was een verwoed en niet onverdienstelijk amateurfotograaf. Mijn vader maakte wel eens kiekjes van ons, maar over het algemeen waren die niet al te scherp en soms waren de personen ‘onthoofd’. Oom Aart maakte dia’s van ons, in kleur, terwijl we aan het spelen waren. Zo maakte hij een prachtige serie van mijn toen eenjarige broertje dat geheel onbekommerd zijn eigen gangetje ging, zich niet bewust van de camera. Kleurendia’s die voor die tijd al bijzonder waren.

Etalage-show

Bovendien maakte oom Aart mooie dia’s van het werk van mijn vader, die bloemist was. Als hij bruidswerk maakte, werden de bruidsboeketten vakkundig gefotografeerd. Zo ontstond al snel een enorme verzameling. Mijn vader en mijn oom vonden dat ze daar iets mee moesten doen, dus werd een peperdure projector aangeschaft. De ‘bruidswerkdia’s’ werden geplaatst in een rol-slee (geen doorsnee platte diaslee dus), de projector werd in de etalage van de bloemenzaak opgesteld en de dia’s werden op een matglazen ruit geprojecteerd. Omdat de rol automatisch doorklikte, was er zo een doorlopende vertoning van bruidswerk, en ’s avonds stonden dan ook vaak mensen voor de etalage naar de diashow te kijken. En dan hebben we het over begin jaren zestig, dat was toch wel iets bijzonders in die tijd.

Dia-avonden

De aankoop van de projector betekende natuurlijk ook dat er regelmatig een ‘dia-avond’ bij ons thuis was. De verzameling familiedia’s groeide gestaag en als kind vond ik het grappig om te zien hoe je op die plaatjes, die bijna levensgroot op een scherm te zien waren, zomaar groeide.

Ook de bouw van de nieuwe zeesluis vorderde voorspoedig en oom Aart heeft de talloze stadia haarscherp in beeld gebracht. Voor zijn werk aan de kanaal- en sluiswerken ontving hij zowel een Nederlandse onderscheiding (Officier in de Orde van Oranje-Nassau) als een Belgische (Officier in de Kroonorde van België). De unieke beelden van zijn werk in Terneuzen gingen na zijn dood in 1983 naar mijn broer Kees, ook een Rijkswaterstaatman. Kees heeft ze ondergebracht bij het informatiecentrum Portaal van Vlaanderen in Terneuzen, zodat iedereen de foto- en filmopnames van ruim zestig jaar geleden nog steeds kan zien.

Foto boven: 1959: Oom Aart maakte een kleurendia van de kinderen Abrahamse, die aan het spelen zijn in de huiskamer | Foto Aart van Toor, archief Margreeth Ernens-Abrahamse