door Frans van de Velde

Heb je anno 2022 iets te koop dan ga je achter de computer zitten, beschrijft het product, voegt een foto en vraagprijs toe en zet deze informatie op een platform.

In Zeeland bijvoorbeeld Prikbord van Zeelandnet of algemener Marktplaats. Het systeem verzorgt zonder veel moeite het proces, inclusief overboeking van het afgesproken bedrag. Je volgt het vanuit je (luie) stoel.

Hoe anders ging dit in vroeger tijden. De PZC voerde onder de naam ‘onze kleintjes’ een groot aantal diensten samen als markt van vraag en aanbod, de zogenaamde rubrieksadvertenties. De krant van zaterdag 13 december 1980 bevatte twee pagina’s vol advertenties met grote rubrieken als TE KOOP, AUTO’s EN MOTOREN of ONROERENDE GOEDEREN en kleinere als WONINGRUIL en KOOPRUIL. Elke rubriek had een nummer; deze dag bevatte de krant zo’n twintig rubrieken (zie het kadertje met een selectie).

Voor de krant was dit een grote klus. Voor elk ‘kleintje’ een formulier, een betaling, de tekst zetten, corrigeren en in de juiste rubriek onderbrengen. Dan de pagina’s indelen met tien kolommen, want die pagina’s waren in A2-formaat, twee maal zo groot als nu.

Het was goed dat de meeste particuliere klanten voor een kleintje naar een van de vele PZC-kantoren gingen. Dan werd de werking uitgelegd en de tekst gecontroleerd, en vaak nog aangepast. De klant betaalde per regel en het was dus de kunst zo min mogelijk regels vol te schrijven. Afkortingen vormden de oplossing en werden vooral voor de autohandel gebruikt. Veelgebruikt: z.g.a.n., n.o.t.k., t.e.a.b., i.z.g.st, b.j. Dus: zo goed als nieuw, nader overeen te komen, tegen elk aannemelijk bod, in zeer goede staat, bouwjaar. Zie het kadertje. De advertentie was het begin van een heel gedoe. Een adres of telefoonnummer moest de partijen bij elkaar brengen, waarna er van alles moest worden geregeld. Bezichtigen, prijs uitonderhandelen, afrekenen en het beoogde resultaat: afleveren.

Een bijzondere behandeling kregen de ‘brieven onder nummer’, specifiek voor ‘kennismaking’ en ‘biedt zich aan’. Reacties werden naar de krant gestuurd die ze vervolgens naar de klant stuurde. Een zorgvuldig en vertrouwelijk karweitje. Ik vond het mooi dat er bijna nooit iets fout ging en nauwelijks klachten waren. De klant betaalde natuurlijk extra voor deze dienst. Zie de foto ‘onze kleintjes’, de rubriek BIEDT ZICH AAN, met de alleenstaande vrouw die werk als huishoudster zoekt, ‘Br. O. no. B32’.

Een selectie van acht kleintjes geeft de variatie aan in de rubriek TE KOOP. Het was echt ‘voor elk wat wils’. Zakelijke en privé-advertenties liepen in de rubrieken door elkaar. Aan het eind van de laatste regel stond in rubriek 1 voor zakelijk klanten zk1, voor particulieren k1. Om op te vallen konden bedrijven een aparte vorm krijgen. Linksboven op pagina 31 maakte Garage van Driel hier uitstekend gebruik van. De cirkelvormige kleintjes sprongen er tussen de andere automobielen opvallend uit. Ik hoop dat het goed heeft gewerkt, net als die enorme hoeveelheid kleintjes die de PZC vooral op zaterdag heeft geplaatst. Die krant werd veel los verkocht en zeker niet alleen voor het nieuws op de redactiepagina’s gewaardeerd . . .

Foto boven: Onze PZC-Kleintjespagina van 13 december 1980. pagina 30.

RUBRIEKEN (een selectie)