REACTIE OP THEMAKRANT GELOOF EN ONGELOOF (editie 11, december 2021)

door Frans Broeksma

Begin jaren 50 van de vorige eeuw werd ik, geboren in 1943, door mijn moeder als 7, 8, of 9-jarige naar de zondagsschool in de Bogardstraat in Middelburg gestuurd in de hoop mij langs deze weg een christelijke basis in het leven te geven, hetgeen (naar mijn mening) ook wel redelijk is gelukt.

Deze zondagsschool had een Nederlandse Hervormde signatuur, maar ik kan me geen kerkbezoek herinneren. Wel herinner ik me juffrouw Bouwense die de leiding had over enkele lieve medewerksters die, in mijn ongeoefende oren, mooi piano konden spelen.

Bogarden

Het Bogardzaal-complex was gelegen achter de bebouwing van de Bogardstraat en alleen toegankelijk via een lange aflopende gang via deze straat. Het was een verzameling van kamers en gebouwtjes die met elkaar in verbinding stonden door middel van gangetjes en trappen met de grotere zaal.

Als kind kon je daar heerlijk spelen. Ook was er een informele in/uitgang naar de steeg, de Brouwerijpoort, die liep van het Hofplein naar de Bogardstraat. Deze steeg begon via het Hofplein met een poortje (nu de ingang van het Zeeuws Archief). Die poort had een gebeitelde steen met een afbeelding en tekst van ‘drie tonnekens’.

De Bogardstraat had ook een poort, maar dan zonder herkenbare elementen.

Op oudere kadastrale kaarten zal dit allemaal goed te zien zijn, want na nog een aantal jaren in gebruik te zijn geweest als onderkomen voor Jehova’s Getuigen is het complex gesloopt ten behoeve van de uitbreiding van het Zeeuws Archief.

Bij de sloop kwamen enorme funderingen bloot van het middeleeuwse klooster van de Bogarden, een van de vele kloosterorden die Middelburg toen rijk was.

Kerstfeest

Hoogtepunten op de zondagsschool waren wat mij betreft de kerstfeesten die gevierd werden samen met ouders en andere familie. Bij een grote kerstboom met blinkende ballen zongen we vol vuur en met heldere stemmetjes kerstliedjes over herdertjes die bij nachte lagen en we hoorden prachtige verhalen over wijzen die uit het oosten kwamen met wierook en mirre. Daarna volgde een beker warme chocolademelk (die heerlijke smaak zal ik nooit vergeten) en als cadeau kregen we dan een stichtelijk boek of een spel en ook een appel of sinaasappel. In die tijd was dat allemaal heel feestelijk voor kinderen, want we waren toen niet veel gewend.

Zwarte Sambo

Bij een van die kerstfeesten kreeg ik een bordspel genaamd ‘Zwarte Sambo’. Een spel net als Ganzenbord, waarbij je aan de hand van het aantal gegooide ogen van een dobbelsteen, vakjes kon opschuiven en daarbij de nodige hindernissen tegenkwam. Maar dit spel was anders.

De hindernissen bestonden onder andere uit een meloenenveld, waar de negertjes, zoals het spel ze noemt, werden uitgeschopt door een planter met Amerikaanse signatuur.

Ook was er de mogelijkheid dat zij in een moeras met krokodillen terecht konden komen, getuige het plaatje van een krokodil met zijn bek dicht, waaruit nog twee zwarte voetjes steken. In zo’n geval moest je wel enkele beurten overslaan om ongeschonden uit die bek te komen. Allemaal heel spannend.

Slavernijverleden

Na de discussie over de medewerkers van Sinterklaas is ons begrip duidelijk verbeterd voor mensen wier voorouders een slavernijverleden hebben (de slavernij werd pas in 1873 afgeschaft). Zij voelen zich gekwetst en ervaren de pijn van dat verleden, dat via ouders en grootouders is doorverteld.

In de jaren 50 van de vorige eeuw was dit begrip nog niet zo latend aanwezig kennelijk.

Voor dergelijke cadeaus werd vaak door verenigingen, en zo ook zondagsscholen, een beroep gedaan op middenstanders om wat aan de prijs te doen, dan wel deze gratis beschikbaar te stellen. Een beroep dat veelal uitmondde in het weggeven van een moeilijk – c.q. onverkoopbaar artikel.

Als kind had je daar allemaal geen weet van. Gelukkig kennen we onze geschiedenis nu beter op dit punt. Want de tijden veranderen.

Bestemming gezocht

Ik heb het spel altijd bewaard als curiositeit. Maar nu wil ik het kwijt aan een goede bestemming zoals een speelgoedmuseum of beter nog een slavernijmuseum of iets dergelijks.

Foto’s Frans Broeksma

Beluister het gesprek dat Remco van Schellen van Omroep Zeeland met Frans had in Zeeland Wordt Wakker: