THEMAKRANT VERZAMELEN (editie 10, september 2021)

door Margreeth Ernens

OOSTKAPELLE – Het zijn er ruim drieduizend, gered van de prullenbak en zo bewaard voor het nageslacht. Dick de Best uit Oostkapelle (72) laat met trots zijn albums zien, vol met legeszegels uit Zeeland en de rest van de wereld.

Sommige gemeenten hadden hele opvallende series legeszegels.

Toen Dick met zijn gezin vanuit Amersfoort in 1982 in Oostkapelle neerstreek, ging hij in Middelburg werken op de griffie en later als archivaris bij de arrondissementsrechtbank. Een van zijn taken werd dat hij de ‘bijlagen van de dubbelen’ moest vernietigen. Registers van huwelijksakten, geboorten en overlijdens werden door de gemeente namelijk in duplo opgemaakt. Aan het begin van het jaar daarop, werden deze dubbelen, met hun bijlagen, naar de rechtbank gestuurd, om daar verder bewaard te worden. Gelukkig maar, want in de oorlogsjaren ging bij de grote brand in het stadhuis van Middelburg alles verloren. De dubbelen die in de rechtbank lagen opgeslagen, vulden het hiaat dat anders in de registers zou zijn ontstaan.

In de jaren negentig mochten de bijlagen, de kopieën van de geboorte aktes, die in de rechtbank op het Hofplein lagen, worden vernietigd. Al die bijlagen gingen door zijn handen en in een opwelling besloot hij de zegels er vanaf te knippen. De uittreksels zelf hoefden niet te worden bewaard, dat ging immers om privégegevens.

Zeeland vakantieland

Leges zijn betalingen die aan de overheid worden gedaan in ruil voor een door de gemeente geleverde dienst, zoals het verstrekken van een geboorteakte. Als bewijs van betaling werd op zo’n akte een zegel geplakt met als opschrift het betaalde bedrag.

In het album zitten veel legeszegels die op huwelijks- en geboorteakten werden geplakt. ,,Ik vermoed dat er zoveel verschillende zegels in het archief zaten omdat Zeeland een vakantieland is. Als Jantje in zijn vakantie aan een leuk meisje bleef hangen, en later met haar trouwde, moest hij een geboorteakte (met daarop een legeszegel) overleggen. Vandaar dat er heel veel zegels van buiten de provincie tussen deze verzameling zitten.’’

Dick is niet de enige die een dergelijke verzameling heeft: er zijn in het oosten van het land nóg twee verzamelaars van legeszegels. Die hebben zelfs een vereniging opgericht, ,,maar daar hoor ik niet bij hoor. We kunnen toch niet ruilen.’’

Sociale geschiedenis

Nauwgezet heeft hij lijsten aangelegd van ‘zijn’ ruim 3000 zegels. De 525 Zeeuwse zegels zijn afkomstig uit 102 (zelfstandige) gemeenten in de provincie.  ,,Je ziet dat gemeenten dan een bepaalde oplage hebben gehad. Als die op was, werden nieuwe zegels besteld en het legesbedrag meteen aangepast. Van 5 cent naar 10 cent, of 25 cent.’’ Sommige Zeeuwse gemeenten hebben een heleboel verschillende zegels, zoals Oost-Souburg en Kapelle. ,,Aan die zegels kun je ook sociale geschiedenis aflezen. Er staan geen jaartallen op, maar je kunt de kunst en cultuur van de verschillende tijden terugzien in de ontwerpen.’’

De verzameling bevat een behoorlijk aantal buitenlandse legeszegels, van Egypte, Zuid-Afrika tot Congo, alles zit ertussen. ,,Ze zijn allemaal afkomstig uit het depot van Middelburg. De dubbele heb ik niet bewaard. Dus je kunt stellen dat ik ze niet allemaal heb.’’

Zijn meest exotische zegel komt uit Kieldrecht, zijn kleinste zegel, een Belgische, heeft als opschrift 30 Fr. ,,Wat mij betreft mogen ze later naar het Zeeuws Museum of het Zeeuws Archief. Is toch mooi om ze te bewaren?’’

Dick de Best archiveerde zijn legeszegels nauwgezet.