Misdienaar
door Peter de Jonge
Via een vriendje hoorde ik dat er een misdienaar werd gezocht. Voor kerkdiensten in de kapel van het Sint-Jozefziekenhuis in Vlissingen.
Gretig meldde ik me aan. Het was de tijd dat ik – gestimuleerd door mijn tante nonneke, Soeur Angelique van de Franciscanessen van Etten – er van droomde priester te worden.
De kapel werd elke doordeweekse ochtend om half zeven bezocht door de nonnen die in het hospitaal werkten als verpleegster. Patiënten heb ik er nooit gezien. Die kregen geestelijke bijstand aan bed van rector Kroon. Van hem kreeg ik een geplastificeerde kaart met de Latijnse gebeden die ik uit mijn hoofd moest kennen. Dominus Vobiscum. Et cum spiritu tuo. De Heer zij met u. En met uw geest.
De eucharistie (de mis dus, die wij moesten dienen) is een viering die bol stond van rituelen. Het spannendst vond ik de verkleedpartij. De zware zwarte toog met daarover de kraakheldere witte superplie, een met kant afgezet wijd linnen hemd tot op de knie. Zodra je die gewaden droeg voelde je je onderdeel van de heilige ceremonie, waarin je plechtige handelingen mocht verrichten zoals het aangeven van water en wijn aan de voorganger. Dat gebeurde voorafgaand aan de consecratie, het moment waarop de hostie en de wijn veranderden in het lichaam en bloed van Christus. Een gedaanteverandering die ik nooit met eigen ogen heb waargenomen.
Ook de wierook en het wierookvat en het emmertje wijwater met de bijbehorende kwast hoorden tot de exotische attributen, die de misdienaar mocht aanreiken. Nog altijd breng ik de geur van de wierookwolken die uit de openingen van het wierookvat opstegen in verband met hoogmissen op de feestdagen, net als de druppels wijwater die over de kerkgangers werden uit gesprenkeld als een lenteregentje.
Het geloof is inmiddels uitgedoofd tot een smeulende hoopje. Maar nog altijd kan het schamele overblijfsel van Het Enige Ware Geloof, zoals Rooms-Katholieken zich zagen, opflakkeren als ik de Gregoriaanse klanken hoor of de geur opsnuif van een brandende kaars. Dan loop ik in gedachten weer even statig en met gevouwen handen langs de krakende houten banken door het middenpad naar het altaar van de kapel in het Sint-Jozefziekenhuis.
Foto boven: Peter (tweede van rechts) als misdienaar.
Beluister het gesprek dat Remco van Schellen van Omroep Zeeland met Peter had in Zeeland Wordt Wakker:
I.de Wilde
Geplaatst op 09:23h, 17 aprilGraag zou ik willen reagren op mevrouw Maas- Smit.
Net als u was ik vroeger met een oudere broer van mij misdienaar hij was toendertijd acoliet en had een effen zwarte satijnachtige pyama want daar leek dat op aan met een toog en superplie eroverheen alsmede een stijve witte boord.
Ook ik heb in het begin van mijn tijd als misdienaar nog kort een toog gedragen met eenzelfde pyama met pantoffels aangehad al werd dit een paar weken later vervangen door een linnen albe voor de dames alwaar we een amict onder moesten dragen voor de kleren af te dekken.
In het prille begin van mijn tijd als misdienaar merkte ik op dat meneer pastoor alsook de koster niet echt wisten hoe met de jongedames om te gaan.
Eppo Meijer
Geplaatst op 14:48h, 12 aprilDag,bij toeval zag ik jullie verhalen van vroeger.
Ik ben Eppo De Meiijer.
Destijds dat ik in het Zeeuws Vlaamse misdienaar en acoliet was las ik trouw het blad serviam dat je toegewezen kreeg.
Wat was ik trots toendertijd daar ik me betrokken voelde aan mijn kerk waar ik gezamenlijk met mijn schoolgenoten de liturgie mocht dienen ik ben al de jaren die ik diende nooit te laat geweest.
Van de dames was toen nog geen enkele sprake van.
Ik weet nog altijd mijn nummer van de toog en superplie die was nummer vijftien,als ondergoed had ik een gitzwarte blinkende broek met een jas wat ook weleens voor pyama gezien werd en dat met zwarte kousen en pantoffels aan niet gek gedacht om zo te zeggen.
Jongens zijn jongens of je dan misdienaar ben of niet en dan gebeurde het met schering en inslag dat iemand daarvoor nieuwsgierig onder het superplie zat om aan de gladde stof even te zitten want door de eveneens gladde voering van je toog voelde dat apart over elkaar heen glijdend.
Toen ik door de leeftijd acoliet werd was het eigenlijk niet meer zo vreemd dit in deze periode had je als acoliet een stijve boord om de nek zitten die voor mij althans te strak zat waardoor ik deze knellend vond zitten en waar ik nooit over durfde te praten van angst dat ik uitgelachen werd.
Ook voor mij is mijn jeugd toegewijd aan de kerk geweest nooit zeuren en uitkijken naar de in destijds Latijnse liturgie waar ik altijd weer van mocht genieten
Bea maas smit
Geplaatst op 20:23h, 07 aprilMevr.Maas Smit.
ik ben van Terneuzen en zou graag ook reageren over de kerk en zijn misdienaars ook ik heb kunnen ervaren dat het vaak lastig werd ervaren door mij daar het gehele kerkbestuur moeite ermee had in de periode dat er meisjes ook mochten gaan dienen in de kerk.
Het was in het begin van de zestiger jaren voor mij dat ik voor het eerst een eucharistieviering diende met alleen jongens waarvan enkele bij de acolieten zaten voordat zij zich gingen verkleden in de sacristie was ik al ingekleed tot misdienaar daar wilde de koster geen jongens bij zien dus ik moest voordat zij kwamen al in het geheel verkleed zijn het superplie en soutane kreeg ik aan van de koster maar niet voordat ik net als de jongens/mannen een soort viscose pyama die gans zwart was en zwarte sloffen aanhad.
Bijzonder vond ik de klassieke soutane met de vele knoopjes en voering deze was van een zware stof gemaakt met voering van binnen die nooit fijn was om te dragen ondanks dat het zwaar voelde gleed het ook over het jasje heen een hele gebeurtenis was het voor mij alhoewel het snel wende bij mij.
Terugkieken heb ik er ook veel van geleerd en hoefde niet meer stil te zitten ten tijde dat de liturgie gedaan werd,met vr.groet.
Corrie minderhoud
Geplaatst op 07:39h, 02 aprilGoede morgen gaarne zo ik ook mijn verhaal willen vertellen van vroeger als meisje misdienaar dat toch veel indruk op mij heeft gemaakt,ik ben inmiddels ruim zestig jaar en van acceptatie door het kerkbestuur kan ik als toendertijd het enige meisje niet spreken ook al kwam er weken later een ander meisje bij waar eigenlijk niemand nog worden mee om te gaan,ik schaamde me ervoor dat wij voordat de heren in de sacristie kwamen wij dan al klaar waren met het verkleden bijzonder was dat ook wij een soort heren pyama van een effen zwarte satijn stof was toen welke met zwarte pantoffels werd gedragen met toog en koorhemd daarover heen draperend wat erg onwennig aanvoelde doordat de gladmakende voering over die gladde onderkleding heen drapeerde alsof dit geheel ieder oogenblik van je af kon glijden,zie ook hoe de heren hier mee kennis gemaakt hebben.
Over deze tijd van mijn jeugd gesproken,daar kan ik met jeugdsentiment op terugkieken op zijn Zeeuws gezegd en geschreven waar ik nog veel van herinner kijk er met veel trots en plezier op terug.
Maud Stassen
Geplaatst op 07:22h, 28 maartDag,ik ben Martine Stassen wil indien mogelijk ook reageren van mijn verleden als misdienette van toen.
Ik herinner me nog sterk hoe ik aangekeken werd door ons pastoor hij liet merken dat hij liever jongens over de kerkvloer zag toen was de tijd toch wel heel zwart wit bij me mede door ik mijn haar moest laten knippen hiervoor wilde de pastoor dat ik naar de pastorie kwam waar zijn huis kapper ook de jongens die misdienaar en acoliet waren geknipt werden ik schaamde me dan heel erg ervoor.
Over de liturgische gewaden gesproken dit was voor ieder een toog met superplie die ik nog geruime tijd gedragen heb met een zwarte gladmakende jurk eronder met lange mouwen het was bedoeld om in het geheel het lichaam te bedekken is ooit verteld aan me.
Dit is mijn relaas van de tijd als meisje misdienaar wat niet altijd zonder slag of stoot is verlopen.
Ilse coninck
Geplaatst op 16:08h, 17 maartMijn naam is Ilse Coninck.
Allereerst complimenten voor degenen die hier hun verhaal doen en niet te vergeten redactie van Zeeuws weerzien.
Zoals gezegd ben ik Ilse en ook ik ben in het mooie Zeeland misdienaar geweest,dit heeft op mij veel indrukken gemaakt.
Ons pastoor wist om te beginnen in het begin van de zestiger jaren niet goed met jongedames om te gaan,hij gaf duidelijk aan dat zijn voorkeur jongens was.
Vooral mijn eerste tijd was moeilijk omdat ik voordat er jongens in de sacristie kwamen ik omgekleed moest zijn,met name de eerste paar weken moest ik erg wennen aan de zwarte satijnen broek en het satijnen
jasje met een afbeelding van P.X.
Waar ik overigens niets van zag door een toog erover die tot de pantoffels reikte.
Enig verschil was dat ik geen witte boord hoefde te dragen die waren voor de jongens bestemd.
De heren die hier schrijven dat het vaak lastig was het ondergoed kan ik beamen de reden daarvan is dat het bijzonder glad aanvoede met een gevoerde toog eroverheen maar ook dit hoorde erbij.
Zoals ik eerder kenbaar maakte dat het soms aanpassen was voor mij heeft mij achteraf leuke herinneringen opgeleverd daar kan ik op terugkijken
Daniël
Geplaatst op 14:23h, 15 maartIk herinner me dat alles nog wat er aan te pas moest komen voor de eucharistieviering als jongetje van amper 9 jaar van de tijd als misdienaar,nu heb ik het over begin van de zestiger jaren.
Zoals zoveel jongens toen heb ik mij na een Latijnse les op school opgegeven voor misdienaar,ik vond dit de mooiste periode van mijn jeugdjaren waar ik nog veel aan terugdenk.
Toendertijd moest een misdienaar of acoliet nog een soort zwarte jongens of heren pyama dragen van een zijden stof met zwarte pantoffels onder de toog met geplisseerde linnen superplie,de oud misdienaars onder ons zullen dit nog herinneren een wit befje voor misdienaars en de oudere jongens die acoliet waren kregen van zuster kosteres de witte boord omgedaan,daar toendertijd de togas met de vele knoopjes een glanzende voering hadden gleed dit enorm over de gladde zijden zwarte pyama heen ,soms zijn daardoor jongens door gepest omdat zij er alszijnde een harlijkijn bijliepen hierdoor.
Maar dit alles daargelaten mag ik spreken van een mooie duurzame periode uit mijn jeugd wat ook de aanwezige oud misdienaren hier kunnen beamen.
Met vriendelijke groeten Daniël de Zeeuw.
Jules Goethals
Geplaatst op 13:50h, 08 maartGoede middag,ik ben van Aalst oost Vlaanderen en lees zojuist alle anecdotes uit Zeeland Zeeuws vlaanderen.
Ik ben Jules Goethals 72 jaar en overeenkomstig heb ik eveneens een soutane met het superply gedragen bij de Sint Martinuskerk.
Niet vreemd is me bekend dat destijds wij als misdiener een gitzwarte nylon viscose broek en hemd met logo PX geborduurd en zwarte slofjes waarover de soutane werd gedragen voor altijd proper te zijn,alsmede de soutane en het kerkelijk ondergoed dat voelde erg glad aan daar alle soutanes destijds voering hadden,als er een klassieke eucharistieviering plaatsvond liep je zonder een witte bef anders waren de tridentijnse kerkdiensten hierbij moest een stijve kraag erbij om.
Niet onbekend komt dit mij voor ook te België waren in de tijd waarover ik het heb onze kerken vol anders dan heden.
Ondanks de verplichte disciplines dat er bij behoorde heb ik in alle vreugde de tijd als misdiener volbracht,
Odette.
Geplaatst op 14:00h, 04 maartOdette Maes .
Ik herinner mij nog sterk hoe het was die tijd dat er ook dames misdienaar toegepast zijn bij de heren voor misdienares.
De herinneringen gaan terug naar begin jaren zestig je voelde je als jong dametje nog niet gewaardeerd of hoe zeg je dat.
Ik heb denk ik vier maanden ongeveer een soort mannen pyama van zwart satijn moeten dragen met een toog en een katoenen superplie en als schoeisel had iedereen zwarte pantoffels en kousen aan.
Soms had ik het gevoel dat de toog door de voering van me af gleed daar durfde ik eigenlijk niet over te praten.
Het is voor mij een hele ontdekking geweest wat er zoals achter de coulissen gebeurde voordat de eucharistieviering begon
Tot zover mijn herinnering aan mijn tijd als meisjes misdienaar.
Janna van Belzen
Geplaatst op 07:14h, 28 februariHeel opvallend zijn het allemaal heren die hun herinneringen kenbaar maken maar hoe zit dat bij de meisjes ook zij kregen medio de jaren zestig van de vorige eeuw een kans om zich ten dienste te stellen van de kerk als misdienaar.
Ook ik ben als meisje in Hulst een hele tijd het enige meisje misdienaar geweest en ben hetzelfde behandeld als de jongens al is het voor mij en de pastoor een ietwat onzekere begintijd geweest.